Żywienie koni – czym karmić konia, aby był zdrowy?

Żywienie koni - ogólne zasady

Nie ma uniwersalnego zbioru zasad tłumaczących jak karmić konia, aby cieszył się on zdrowiem i dobrą kondycją przez długie lata. Zapotrzebowanie pokarmowe każdego osobnika jest kwestią indywidualną, zależną od wielu czynników. Co więcej, zmienia się ono na przestrzeni lat. Jednak jest kilka reguł, których powinien przestrzegać każdy, komu zależy na końskim zdrowiu.

• Jakość paszy to podstawa - rozsądne karmienie koni to wyłącznie komponenty paszowe wysokiej jakości. Pleśń, pasożyty, niepokojący zapach lub zmiany w strukturze to tylko przykładowe cechy, których pojawienie się sprawia, że pasza przestaje być zdatna do użytku. W związku ze specyficzną budową układu pokarmowego, konie są jednymi z nielicznych zwierząt, które nie mogą wymiotować. Dlatego nawet jednorazowe spożycie wątpliwej jakości pokarmu może mieć bardzo poważne konsekwencje. Za każdym razem, przed podaniem wierzchowcowi paszy, należy upewnić się, że nadaje się ona do karmienia koni.
• Włókno kluczem do końskiego zdrowia - poprawne funkcjonowanie układu pokarmowego koni w dużej mierze zależy od tego, czy zwierzę ma regularny dostęp do pasz o dużej zawartości włókna surowego. Najwięcej tego składnika znajduje się w paszach objętościowych, takich jak zielonki, siano czy sianokiszonki. Dlatego wierzchowiec powinien mieć do nich stały dostęp.
• Małe porcje, ale często - konie mają stosunkowo mały żołądek i długie jelita. Dlatego zwierzęta te nie powinny jeść dużych ilości pokarmu naraz. Może to doprowadzić do przepełnienia początkowych odcinków przewodu pokarmowego. Z kolei puste jelita mają większą skłonność do skręcania się. Dlatego wierzchowce powinny jeść często, ale w małych porcjach. Karmienie koni wymaga regularności.
• Posiłek i aktywność nie idą w parze - konie nie powinny trenować tuż po oraz tuż przed posiłkiem. Przepełniony żołądek uciska płuca, co utrudnia oddychanie, szczególnie przy przyspieszonym tętnie. Natomiast jedzenie bezpośrednio po treningu może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego. Dlatego pora na karmienie konia powinna być wcześniej zaplanowana i dobrze przemyślana.

Naturalne żywienie koni - rośliny bezpieczne i trujące

W sezonie wiosenno-letnim najlepszym sposobem na karmienie koni jest wypas. Jednak przed wypuszczeniem wierzchowców na pastwisko należy upewnić się, że nie rosną na nim rośliny trujące dla tego gatunku. Żeby być w stanie to zrobić, trzeba wiedzieć czym karmić konia, a czego unikać. Do najbardziej popularnych w polskim klimacie, i jednocześnie niebezpiecznych dla wierzchowców gatunków roślin, należą między innymi:

• jaskier
• jaskółcze ziele (glistnik)
• konwalia majowa
• tojad
• naparstnica
• starzec jakubek
• skrzyp bagienny
• zawilec gajowy
• orlica pospolita

Każdy opiekun koni powinien wiedzieć, że również niektóre drzewa i krzewy są dla tych zwierząt trujące. Wierzchowce nie powinny mieć dostępu do następujących gatunków:

• dąb szypułkowy
• robinia akacjowa
• bukszpan
• cis pospolity (nawet 1 gram jest dla konia trujący)
• ligustr jajolistny i pospolity

Ponadto, karmienie koni niektórymi warzywami i owocami również może skończyć się nieprzyjemnymi konsekwencjami, które w skrajnych wypadkach mogą doprowadzić do śmierci zwierzęcia. Wierzchowce nie mogą jeść: ziemniaków, pomidorów, awokado, rabarbaru oraz owoców cytrusowych.

Mając świadomość tego, jak wiele gatunków roślin nie nadaje się do karmienia koni, można uniknąć wielu problemów. Jednak jest wiele opcji, dzięki którym można urozmaicić żywienie koni. Dawki wszelkich dodatkowych składników diety powinny być niewielkie. Jednak nie warto całkowicie ich pomijać. Mogą one być nie tylko przyjemnym urozmaiceniem dla zwierzęcia, ale również uzupełnieniem diety o wiele ważnych składników odżywczych. Znakomicie sprawdza się między innymi lucerna dla konia.

Na pastwisku przeznaczonym do wypasu wierzchowców dominować powinny dobrej jakości trawy należące do następujących gatunków: życica trwała, wiechlina łąkowa, kostrzewa czerwona, tymotka łąkowa. Za urozmaicenie mogą służyć różnego rodzaju zioła oraz rośliny motylkowate, jednak ich łączny udział nie powinien przekraczać 20% masy zielonej.

Ponadto, na żywienie koni mogą składać się również dodatki w postaci warzyw - głównie korzeniowych. Jako urozmaicenie diety wierzchowca doskonale sprawdzą się: marchewka, burak ćwikłowy i cukrowy (a także wysłodki buraczane), pietruszka oraz pasternak. Konie mogą jeść również niewielkie ilości owoców, takich jak: jabłka, maliny, jagody, gruszki czy arbuzy. 

Karmienie konia owsem

Owies to pasza treściwa, która jest powszechnie kojarzona z wierzchowcami. Jeszcze w ubiegłym wieku karmienie konia owsem było czymś oczywistym. Obecnie jednak wiadomo, że może on być dobrym komponentem paszowym, ale nie w każdym przypadku. Dlatego należy stosować tą paszę w sposób przemyślany i świadomy.

Ziarna owsa charakteryzują się stosunkowo dużą zawartością białka. W zależności od odmiany oraz warunków w których rosła ta roślina (zazwyczaj jest to około 10-12%). Warto podkreślić jednak, że wartość biologiczna białka owsa pozostawia wiele do życzenia. Komponent ten zawiera niewielkie ilości lizyny - jednego z ważnych aminokwasów egzogennych. W związku z tym, konieczne jest uzupełnienie jej poprzez równoległe podawanie wierzchowcowi innych komponentów wysokobiałkowych. Jest to szczególnie ważne podczas karmienia koni młodych, ciężko pracujących oraz ciężarnych klaczy. W praktyce najczęściej stosuje się dodatek soi lub innych roślin strączkowych.

Ziarna opisywanego komponentu paszowego zawierają optymalną dla koni ilość tłuszczu, która wynosi 5-8%. Jednak należy podkreślić, że niewłaściwe przechowywanie owsa może doprowadzić do szybkiego psucia się tłuszczu, co bardzo negatywnie wpływa na wartość odżywczą całego ziarna.

Zobacz także: Pasza Energys Coldmix bez dodatku owsa - poznaj jej dokładny skład i przeznaczenie

Niekwestionowaną zaletą owsa jest duża zawartość łatwo przyswajalnej skrobi. Dlatego ten gatunek zboża jest uznawany za bezpieczniejszy dla wierzchowców niż na przykład pszenica, żyto czy jęczmień. Pomimo tego, karmienie konia owsem jest niewskazane, jeżeli zwierzę kiedykolwiek zmagało się z chorobą wrzodową lub cierpi na zespół Cushinga. Wielu doświadczonych hodowców unika też tego zboża w żywieniu osobników nadpobudliwych.

Żywienie koni – dawki

Poza świadomością tego, czym karmić konia, warto wiedzieć, jak to robić. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne ustala się indywidualnie dla każdego osobnika. To, ile kalorii należy dostarczyć wierzchowcowi każdego dnia, zależy przede wszystkim od jego wieku, stanu fizjologicznego, masy ciała oraz poziomu aktywności fizycznej. Rosnące zwierzęta, w porównaniu do dorosłych osobników, potrzebują więcej energii oraz białka. Ponadto, im ciężej koń pracuje, tym więcej składników odżywczych potrzebuje na regenerację swojego organizmu.

W praktyce, przyjmuje się, że koń na każde 100 kilogramów masy ciała powinien pobierać każdego dnia 1,5-2 kg wysokiej jakości siana. Natomiast dawkowanie paszy treściwej jest bardziej zróżnicowane i waha się w przedziale od 0 do 500 g na 100 kilogramów masy ciała konia. Dzienną dawkę należy rozbić na trzy do pięciu mniejszych porcji, które zadaje się zwierzęciu w ciągu dnia.

Żywienie koni – pasza objętościowa i pasza treściwa

Na żywienie koni składają się dwie główne grupy komponentów paszowych, które się nawzajem uzupełniają: objętościowe i treściwe. Głównymi celami karmienia koni paszami objętościowymi są wypełnienie przewodu pokarmowego oraz stymulacja gruczołów ślinowych. Dzięki temu możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego. W sezonie wiosenno-letnim są to zazwyczaj świeże zielonki prosto z pastwiska. W okresie jesienno-zimowym wierzchowce najczęściej karmi się wysokiej jakości sianem. Możliwe jest też stosowanie sianokiszonek, kiszonek oraz suszy z zielonek.

Ograniczenie się jedynie do pasz objętościowych może doprowadzić do pojawienia się niedoborów pokarmowych i energetycznych. Dlatego karmienie konia owsem lub innymi komponentami treściwymi jest praktykowane przez większość świadomych opiekunów tych zwierząt. Do najczęściej stosowanych pasz treściwych w żywieniu koni zalicza się ziarna zbóż i nasiona roślin strączkowych.

Żywienie koni - pojenie

Ważnym elementem dbania o dobrostan oraz zdrowie konia jest pojenie. Najlepiej, żeby wierzchowiec miał stały dostęp do świeżej i czystej wody. Jeżeli nie jest to możliwe, konieczne jest pojenie konia o stałych porach, co najmniej trzy razy dziennie. Zwierzę powinno mieć wtedy możliwość całkowitego zaspokojenia swojego pragnienia. W okresie wysokich temperatur zaleca się zwiększenie częstotliwości pojenia do czterech-pięciu razy.

Równie istotne jest to, kiedy poi się konia. Nie wolno oferować nieograniczonej ilości wody wierzchowcowi, który jest rozgrzany lub pobudzony. W takich sytuacjach konieczne jest wstrzymanie się z pojeniem, dopóki zwierzę nie wyrówna oddechu. Nie wskazane jest również pojenia konia w trakcie pracy. Należy unikać podawania wierzchowcowi wody na mniej niż pół godziny przed podaniem mu paszy treściwej.